محمود حاج‌زمان: حیوانات اندکی در زمین وجود دارند که بتوانند به اندازه پشه حس انزجار ایجاد کنند. گزش خارش‌دار و تحریک کننده پشه‌‌ها در کنار حضور آنها در همه جای دنیا، به راحتی می‌تواند لذت کباب‌خوری در فضای باز را نابود کند و یا گردش در جنگل را به خاطره‌ای تلخ مبدل سازد.

پشه‌ها توانایی عجیب و خارق العاده‌ای در حس کردن نیت جنایت‌کارانه ما دارند، و در عرض یک هزارم ثانیه قبل از فرود آمدن مرگبار کف دست یا مگس‌کش ناپدید می‌شوند. از آن بدتر، سماجت پشه‌ها و ویز ویز کردن ناشی از بال زدن‌های آنها خواب را بر ما حرام می‌کند و در بسیاری مواقع باعث بیداری شخص خوابیده می‌شود.
فراتر از فاکتور اذیت و آزار، پشه‌ها می‌توانند ناقل بیماری‌های کشنده‌ای برای انسان‌ها باشند. علاوه بر این، آنها دشمن شماره یک بشر در جنگ علیه بیماری‌های عفونی جهانی محسوب می‌شوند. بیماری‌های ناشی از پشه هر ساله منجر به مرگ میلیون‌ها نفر در سراسر جهان می‌شود؛ که این میزان مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه جهت‌گیری نامتوازنی به سمت کودکان و سالمندان دارد.
بیش از سه هزار گونه پشه در جهان وجود دارد، اما تنها اعضای سه گونه هستند که مسئول اصلی انتشار بیماری‌های انسانی به شمار می‌روند. پشه آنوفل تنها گونه شناخته شده‌ای است که ناقل بیماری مالاریا است. آنها همچنین ناقل بیماری‌های فیلاریازیس (پیل‌پایی) و آنسفالیت (التهاب مغزی) به حساب می‌آیند.
پشه کولکس (Culex) یک از دیگر پشه‌های بیماری‌زایی است که ناقل سه بیماری آنسفالیت، فالاریازیس و ویروس نیل غربی است. سومین پشه بیماری‌زا نیز پشه ایدیز (Aedes) است که ناقل بیماری‌های تب زرد، تب استخوان‌شکن و آنسفالیت است.
پشه برای ردیابی قربانیان خود از دی‌اکسید کربن بازدم، بو و حرارت بدن، و حرکات طعمه استفاده می‌کنند. تنها پشه‌های ماده دارای اندام‌های دهانی لازم برای مکیدن خون قربانی هستند. زمانی‌که پشه قربانی خود را با خرطومش گاز می‌گیرد، دو لوله دهانی خود را به درون پوست وارد می‌کند. یکی از این لوله‌ها برای مکیدن خون به درون بدن پشه، و دیگری برای تزریق آنزیم ضد انعقاد خون به درون بدن طعمه استفاده می‌شود. برآمدگی قرمز و خارش ناشی از نیش پشه نیز در حقیقت واکنش آلرژیک بدن طعمه به بزاق پشه است. پشه‌ها از خون برای تغذیه خود استفاده نمی‌کنند، بلکه آن را به عنوان منبع تامین پروتئین برای تخم‌هایشان مصرف می‌کنند. به عنوان غذا، هر دو جنس نر و ماده پشه‌ها از شهد و سایر قندهای گیاهی استفاده می‌کنند.
پشه‌ها بیماری را به راه‌های مختلفی منتقل می‌کنند. در بیماری مالاریا، انگل‌ها خودشان را به درون روده پشه‌های ماده می‌چسبانند و هنگام تغذیه پشه، خود را وارد بدن میزبان می‌کنند. در سایر بیماری‌ها مانند تب زرد و تب استخوان‌شکن، ویروس بیماری هنگام تغذیه پشه از خون فرد آلوده وارد بدن پشه می‌شود، و سپس از طریق بزاق پشه خود را به بدن قربانی جدید منتقل می‌کند.
تنها نکته مثبتی که در خصوص پشه‌ها وجود دارد این است که آنها منبع غذایی هزاران جانور دیگر شامل پرندگان، خفاش‌ها، سنجاقک‌ها و قورباغه‌ها هستند. علاوه بر این، برای بسیاری از پشه‌ها، انسان‌ها نخستین گزینه غذایی نیستند. پشه‌ها معمولا اسب‌ها، احشام و پرندگان را ترجیح می‌دهند.
همه پشه‌ها برای تولید مثل به آب نیاز دارند. بنابراین تلاش‌های کنترل آلودگی و ریشه‌کنی پشه‌ها اغلب شامل از میان بردن و یا تصفیه منابع آب راکد است. استفاده از حشره‌کش‌ها نیز برای کشتن پشه‌های بالغ اقدام متداولی است. با تمام این اوصاف، تلاش‌های جهانی برای توقف پخش شدن پشه‌ها اثرات اندکی داشته است، و بسیاری از دانشمندان عقیده دارند که گرمایش جهانی به احتمال فراوان باعث افزایش تعداد و گستره زندگی پشه‌ها شده است.